Selasa, 31 Agustus 2010

KOPI KOTHOK: Djajus Pete (1)

@ Jilid 1
___________________________________________________________________
http://sastra-bojonegoro.blogspot.com/
___________________________________________________________________

JEMBAR SEGARANE
Djajus Pete,29 Agustus 2010

Sedhela maneh Idul Fitri kang uga sinebut Hari Lebaran, saka tembung "Lebar" kang tegese wis bar enggone nindakake pasa wulan Romadhon. Idul Fitri, Lebaran, uga sinebut Ariadi. Ari (hari ) = dina ; adi = becik. Dina becik kanggo apura-ingapura, nglebur kaluputan. Adate sing enom sowan marang sing tuwa, nyuwun pangapura, bisoa lebur kaluputane ing dina becik iku, minal aidin wal faizin.

Senajan sing enom ora bisa sowan , embuh karana apa...,sing tuwa jroning batin ya wis bisa ngapura. Kasugihane wong tuwa ing prakara pangapura iku ora mung dicakake ing dina Lebaran wae, kepara malah wis diecakake ing urip sadina-dinane.Iku tumrap wong tuwa sing wis bisa netepi jejering kautaman yen wong tuwa iku kudu jembar segarane. Tembung sanepan (perumpamaan) wong tuwa kudu jembar segarane iku wis kaprah keprungu ing satengahe bebrayan Jawa. Yen ana wong tuwa kliwat teker enggone nesu nganti milara anake sing luput, yen ana wong tuwa liyane sing nengahi, tembunge," Sabar. Kokpatenana anakmu ya mati. Piye ra piye, wong tuwa kudu jembar segarane, arepa dikaya ngapa lupute anak."

Akeh anak-turune wong Jawa sing ora mudheng marang tembung sanepan iku, kepiye nalare jembaring segara digunakake kanggo sanepane wong tuwa. Segara iku, kanggone wong sing ora ngerti, mesthi reged, rusuh, akeh larahane sing asale saka katut iline banyu-banyu kali sing kabeh nyemplung segara. Ing sanyatane ora mengkono. Segara iku resik saka sawernane larahan. Kabeh larahan sing mlebu segara gage diuncalake minggir dening ombake,dibuwang menyang gisik, pesisir. Larahan iku sanepane piala utawa kaluputane wong sing ngenani awake, sing tumuli dibuwang kareben ora ngrusuhi atine. Yen durung bisa kaya mengkono, tegese, durung bisa dadi tuwa sing sugih pangapura.

Lakuning ombak (lakuning rasa) yen mung kanggo mbuwang rereget, iku aran ombak sing becik. Yen anane ombak becik, mung kanggo ngresikake banyu, kapal-kapal lan prau sing lelayaran uga slamet. Seje karo yen ombak gedhe-gumulung , segara kaya kinebur , kapal-kapal lan prau njempalik, kerem. Ya mengkono iku sanepane wong tuwa sing durung bisa dadi tuwa. Sing durung bisa lerem, ngumbar hawa napsune keliwat-liwat, gawe kapitunane ngakeh. *
____________________________________________________________________________________


WATAK lan WATUK
Djajus Pete,29 Agustus 2010

WATAK lan WATUK iku beda. Ora mung beda ukurane nanging ya beda asal-usule. Yen watak, asale wis saka kanane, gawan lair. Yen watuk, saka bangsane baksil penyakit sing ora genah saka endi asale. Apa saka kakehan ngrokok, apa saka ketularan kancane sing cekah-cekeh mau, ora cetha. Sing genah, watuk bisa ditambani. Yen watuke campur riak, tambane ya gampang : gaweya susu putih, cemplungi jae gecekan, beres. Apa sebabe nek watuk gampang ditambani, yen watak ora bisa ditambani (ora bisa diowah ). Saka nyawang hurupe wae ya wis beda. Bedane WATAK lan WATUK mung ana ing hurup A lan U. Hurup U iku rak bolong ndhuwur,yen dicemplungi obat, lara watuke ya bisa imetu ilang, mari. Yen WATAK aja ngarep-arep marine jalaran hurup A iku rak ora bolong. Watake manggon ana ing njero. Nganggo palang ngiwa-nengen kathik isih dipatek palang tengahe. Lha ya angel metune, ora bisa mbrabas metu wong rapete palang kaya ngono.Mulaner ya ana wong omong yen watak iku RITI, marine yen wis mati, katut digawa mulih menyang papan asal-usule kana. Iki ora kok othak-athik mathuk, dupeh wong Jawa diarani seneng othak-athik. Kedhiri rak kuthane. Sing dadi rak nyatane. Ngono cara parikane. mBahku biyen sing wis tuwa banget, nalika lara, ya duwe lara watuk .Pisan pindho digolekake obat watuk, ora mari-mari watuke. Terus dikandhani supaya disuda enggone ngrokok, bisa uga rokoke sing marahi watuk. "Halhah, ya gak isa nek aku mbokkon leren udut,"wangsulane. Dadine, mboyak-mbodhil, anak-anake wis ora ngreken watuke kuwi, wong kandhanane angel, watake ngenyel. Ngeyelan kuwi ya watak. " Ben, nek watuke ora mari. Malah apik," guneme mBokku nalika aku isih cilik. "Kok malah apik?" pitakone Lik Ni, adhine mBokku. "Soale nek bengi...,sepi wong dha turu. Pikiranku rak ya rena-rena wong ora ana sing nunggoni , turu ijen, neng kamar mburi.Nek krungu watuke atiku lagi lega, ruh nek jik urip."*
____________________________________________________________________________________


GAK JEGOS
Djajus Pete,29 Agustus 2010

JAM 10 bengi ing sawijing hotel, ana tamu lanang wadon sing tekane bareng. Mangka kamar kosong sing ana mung kari siji. Arep nulak salah siji atine ora mentala awit wong iku ya wis omong yen kabeh hotel liuyane wis ora ana kamar kosong. Kepeksa sing duwe hotel nawakake cara yen padha disetujoni, yaiku , ranjang njero kamar sing anane mung siji, diwatesi guling tengahe, ora kena nglanggar menyang wilayah sing dudu wilayahe.Kekarone, tamu lanang wadon sing ora kenal iku manut, katimbang oleh enggon nginep.

Nalika padha mapan buk, omong-omong, lagi takon-tinakon, sapa jeneng endi omah lan arep menyang endi sesuke, awit enggone nginep mung suwengi. Sing wadon sing ngaku jeneng Atik, muni yen sesuk arep numpak sepur menyang Semarang." Sami menawi ngaten,mBah, kula nggih badhe nyepur ngilen, dhateng Cirebon," tembunge Wisnu, wong lanang iku, umur watara 40 taun.

Atik sing awake seger mbranyak, umure luwih enom sethithik. Ayu, rambute brintik. Awake padhet, singset, lambene dipulas abang manda-manda lan kladuk mandul-mandul dhadhane yen dienggo mlaku. Mung wae, mripate Atik pijer kethap-kethip. Glebagan ngiwa-nengen kaya angel turu. Miring, mengkurep, mlumah kaya ora kepenak kabeh. Wisnu sing bisa terus mak-seg, saka kesele.

Esuke, kekarone padha mlaku bareng menyang setasiyun sing pancen ora adoh saka hotel. Lagi wae munggah sepur, ndadak Atik muni yen dhompete keri ing hotel, ngisor bantal. Dene sing dienggo tuku karcis sepur iku mau, dhuwit recehahe ing njero sak, blas ora kelingan dhompete sing keri. Ora sranta Wisnu mencolot mudhun, mlayu sipat-kuping menyang hotel. Dhompete ketemu. Senajan napase kaya meh pedhot, isih bisa mlayu rikat, mbalik menyang setasiyun, wedi yen kepancal sepur. Sepure wis wiwit mlaku, Atik ngobah-obahake tangane karo bengak-bengok .Ora sranta pager sing dhuwure karotengah meter dilumpati Wisnu,mak-bleberrrrr...., ngoyak sepur awit yen ndadak liwat lawang peron akeh kerine.

Kanthi kangelan, Wisnu sing maune gandhulan sepur,bisa munggah. Nanging Atik malah mrengut enggone nampani dhompete sing diulungake.. Ora muni matur nuwun senajan Wisnu ya ora njaluk dimaturnuwuni, butuhe mung tetulung. Sawuse Wisnu aso napase, Atik sing lungguh kursi jejere, kumecap, " Lha hiya.,nglumpati pager semana dhuwure,isa. Mlumpat guling ae kok gak jegos. Mangkel aku!*
____________________________________________________________________________________


C E M B U R U
Djajus Pete, 28 Agustus 2010

alangkah cemburu
burung di sangkar memandang kupu


Itu adalah Haiku (puisi pendek Jepang bercirikan dua baris saja).Saya lupa siapa penyair yang menulisnya, tapi sya tak akan pernah lupa dua baris kalimatnya yg begitu menyergapku, dua puluh tahun lalu, ketika kubaca haiku itu.Sampai sekarang, keindahannya yang begitu menggoda masih terngiang-ngiang, meski hanya dua baris pendek.

Sebagaimana karya seni dibuat, menyampikan pesan nilai, tergantung kepekaan masing-masing penikmatnya, meski tidak harus sama dg maksud penulis dan kepekaan penikmat lainnya yg bervariasi.

Dua baris pada haiku dia atas sangatlah sederhana, bahkan sangat mudah dicerna ,tentang kecemburuan burung yang terpenjara terhadap kebebasan kupu di luar .Kebebasan demikian mahalnya ,nilai tak terhingga yang tak tergantikan oleh apa pun. Bahkan juga sangkar emas sekalipun, yang penghuninya tercukupi kebutuhannya, belumlah sebanding .Pesan nilai kebebasan yg disampikan penyair, menimbulkan ragam imajinasi pada masing-masing penikmat. Dua baris haiku di atas seolah telah terelepas....,menimbulkan imajinasi yang mengembang di benak masing-masing, membuat penikmatnya gembira, sedih, mendongkol bahkan ingin marah terhadap keadaan yang sedang mengurung kebebasannya.

Seorang wanita simpanan yang terkurung di rumah mewah, dijaga Satpam, ke mana pergi diikuti, bisa kemudian cemburu melihat kebebasan wanita yang sedang melenggang riang di dalam gang. Gadis yang tak bebas menentukan pria pilihane ,bisa kemudian terisak oleh haiku yang mngingatkan kepaitan nasibnya. Atau seorang pekerja kasar di Jakarta yang harus minta izin Satpam setiap menunaikan ibadah Sholat, Dan pekerja kasar itu sangat gembira ketika pindah kerja, boos barunya yang dimintai izin serupa,menjawab," Sholatmu berurusan dengan Tuhan, tidak harus izin saya".

"Tapi sholat saya lama,Pak."

"Lakukan.Tuhan pun tak akan marah meski kau takmelakukannnya lebih lama lagi," jawab Boss barunya yg sekalipun orangnya masih muda, tapi pengertian dalam berbagai hal, itu yang membuatnya sejuk kerasan kerja di situ.

Dan ragam kebebasan dalam bentuk yang lain, tercakup pada makna haiku yang mempesona itu. Dengan bahasa yang singkat, padat,

dan tepat dalam kesederhanaan kalimat yang memikat.Justeru kesederhanaanlah yang sering membuat sesuatu menjadi sangat memikat. Itulah antara lain bentuk kreatifitas, membuat yang sederhana menjadi bernilai yang hanya dapat dilakukan oleh orang jempolan yang telah sangat kenyang berbagai pengalaman. Berpikir lebih jernih, merasakan lebih dalam, dan memandang lebih luas adalah perjalanan jauh

seorang kreator murni. Sudah pasti, apa yang digarapnya akan sangat mempesona.*

Tidak ada komentar:

Posting Komentar