Kidung 01
* Sawabe Mbah Maridjan
* Tandure Wis Sumilir
* Layang Saka Warga 
 |
| Rama Hoery |
_________________________________________________________
 |
| Add Cerkak, JFX. Hoery Sawabe Mbah Maridjan “KULANUWUN,….” uluk salame nalika ana ngarep lawang. Durung ana jawaban. Dibaleni, karo nothok lawang. Keprungu swara sandhal tumuju lawang. Disawang saka ngarep ora katon, marga kaca teras kaca riben. Kang uluk salam, mundur, nalika lawang arep dibukak saka njero. “Punapa leres dalemipun Pak Pandaya?” “Inggih leres.” “Bapak wonten ndalem, Bu.” “Dereng kondur, mangke jam kalih.Wonten kersa menapa? “Dipun utus Ibu, ngaturaken kintunan punika.” “Menika menapa?” “Sekul.” “Sekul? “ sing dikandhani semu kaget, kok ana wong nonjok, ki sapa, wong ora ana undhangan, lan bojone ya ora ngomong utawa pesen. Marga isih ragu-ragu, banjur takon, “Griyanipun pundi?” “Ngraho.” “Mangke gek mboten kangge mriki.” “Leres kok, Bu?” “Lho, Bapake kagungan kersa menapa?” “Mboten gadhah damel. Namung, anu, Ibu matur nuwun, amargi awit pambiyantunipun Pak Pandaya, warungipun rame lan laris” “Bantuan pripun, ta?” “Duka nggih. Wong kula namung kapurih ngaturaken dhaharan punika.” “ Niki leres Bapak ingkang dipun kintun?” pitakone Bu Pandaya isih tidha-tidha, karo utege kebak pitakon. “Inggih, leres.” “Mangga, pinarak rumiyin.” Baskom gedhe dibungkus tamplak meja ditampani, banjur digawa memburi. Tekan ndhapur, bareng mbukak isine baskom, Bu Pandaya tambah kaget. Isine sega karo panggang ayam utuh, katambahan lalaban. Karo ngelih sega menyang wadhah liya, batine isih ngudarasa, aweh bantuan apa bapake bocah-bocah. Yen dhuwit ora ngarah, wong gandhengane karo kelarisan olehe dodolan... Rampung ngelih sega menyang cething , banjur bali nemoni sing ngirim, karo kandha. “Wah baline kothong.” “Mboten punapa-punapa, Bu.” “Inggih, mangke dipun aturaken sinten asamne IBu, bilih Pak Pandaya sakulawarga sampun nampi kintunanipun lan ngaturaken panuwun” ”Inggih, Bu. Ngendika Bu Tum, warung makan “Padha Wareg” Ngraho ngaten rak sampun pirsa. Pareng Bu, nyuwun pamit.” Sapungkure tamune sing ngirim tonjokan mau, Bu Pandaya isih nggagas gek bantuan apa, mengko gek kleru tenan. Nanging nitik anggone langsung njujuk omahe lan tangga-tanggane ora ana sing jenenge Pandaya, ya bener. Kiriman sega lan ayam panggang, disinggahake ana lemari makan, ora weni nguthik-uthik yen sing lanang durung teka. Nalika putra-putrane teka saka sekolah, ya ora ditudohi, yen ana lawuh panggang ayam. Jam loro seprapat, sing dianti-anti teka. Mlebu ngomah, sing wadon langsung methukake, karo kandha. “Kae entuk kiriman panggang ayam, durung tak kapak-kapakake.” “Panggang ayam saka sapa?” “Lha embuh, jare saka Ngraho ki, Bu Tum ngono?” “He, Bu Tum Ngraho?” semantane sing lanang uga sajak kaget. “Lho, piye ta kok sajake kaget. Mengko gek kleru tenan, ora kanggo kene.” “Lha sing ngeterake mau kandha piye?” “Jare kagem Bapak, marga saka bantuan Njenengan, anggone dodol Bu Tum jare malih rame lan laris.” “He? Wah, gawat.” “ Gawat piye.?” pendhesege sing wadon. “Mengko wae takcritani. Aja dipurak dhisik, aku tak ngundang wong-wong.’ “Ngundang sapa? Piye ta jan-jane?” “ Pak Mashari, Pak Sabas karo Mas Iman Supari. Mengko rak ngerti larah-larahe, kok ana kiriman panggang ayam.” Pandaya ngetokake HP, banjur kirim SMS. HP ne aweh tengara kaping telu, mratandhani yen sing dikirimi SMS wong telu. Ora suwe ana kode mlebu. Sijine malah langsung telpun, nggenahake. “Ana apa, sajake kok penting banget?”, pitakone Imam Supari liwat HP. “Iya, penting banget, pokoke wong telu takenteni saiki.uga. Ana masalah berita sing ora bisa ditundha.. Pak Mashari karo Pak Sabas sampean ampiri,” wangsulane Pandaya nadhesake. “Bu, karo ngenteni wong-wong siapna unjukan. Panggang ayame deleh meja tengah kene wae, karo piringe pisan,” kandhane Pandaya menyang sisihane. Dheweke banjur cucul klambi dhines, ganti nganggo kaos. Lungguh ana kursi tamu, karo maca koran sinambi ngrokok. Pikirane ngrambyang, kelingan anggone munggah Merapi sesasi kepungkur wong papat saperlu ketemu Mbah Maridjan, juru kunci Merapi. Bali saka Kinahrejo, daleme Mbah Maridjan wis sore lan tekan Ngraho bengi. Marga Sabas sing nyekel setir kesel, kebeneran ing Ngraho warunge Bu Tum isih bukak, wong papat banjur leren, saperlu mangan lan ngopi. “Saking pundi ta Mas, kok dalu temen,” pitakone Bu Tum marang Pandaya katon yen wis kulina njajan ana kono. “Saking, Merapi, niki napa murugi Mbah Maridjan,” jawabe Pandaya karo ngingeti Mashari sing nganggo udheng wulung ing sisihe. “Who omongane wong ra mbeneh kok digugu,” kadhane Imam Supari nanggapi omongane Pandaya sing katon serius banget. Sing diajak omong ketok percaya, apamaneh mimike Pandaya ora ketok yen mung gawe-gawe. “Mpun yen kepengin laris, nyuwun sawab Mbah Maridjan niki, mumpung rawuh mriki. Tebih-tebih kula ngaturi Mbah Maridjan, saperlu kula suwune sawab berkahe badhe gadhah damel njing wulan ngajeng.,” kandhane Pandaya mbacutake . “Inggih napa, Mbah?” pitakone Bu Tum ditujokake Mashari sing disebutake Mbah Maridjan. “Lheh, kok nggatekna wong ngomong ngaya wara.” jawabe Mashari, karo ngiling wedang kopi, ning ora nggatekake sing takon. “Sampeyan niku nggih ngaten, pundi wonten tiyang pinter ditakoni ngaku. Sing gelem ngaku niku nggih tiyang sing ngaku-aku pinter utawa sing keminter nanging opra nate pener. Sampeyan rak nggih nyetel televisi ta, kados pundi wekdal niki Merapi ngutahake lahar, tiyang-tiyang sami ngungsi, Mbah Maridjan malah minggah dhateng kawah, saperlu bawa raos kalih panguwaosing Merapi. Asile napa, lho desane Mbah Maridjan niku aman saking udan awu, menapa malih lahar. Niki wau meh mboten kersa, margi mbenjang wonten acara ing mrika, lajeng kula semadosi mbenjang enjang kula dherekaken kondur,” kandhane Pandaya ngecuprus. Sing diomongi nganti ndomblong anggone ngrungokake, karo bola-bali ngingeti Mashari, sing udheng-udhengan wulung, persis kaya dhukun ndesa, karo ngempet guyu ngrungokake omonge Pandaya. Imam Supari nganti keseleg anggone ngempet guyu, sedheng Sabas mung mesem-mesem, malah nambahi umuke Pandaya, ditujokake bakule sing wis kena sugestine Pandaya. “Mpun, yen sampeyan kepengin laris, lan warunge tambah gedhe mrika mendhet toya pethak wonten nggelas kalih sarem, bene disranani Mbah Maridjan.” “Saestu napa, Mbah?” “Lho kok malah takon. Sampeyan niku kok mboten percaya kalih kula,” panandhese Pandaya. “Hreng,..hreng,.. dhin…dhin….” Pandaya kaget, sadhar saka lamunane. Gragapan mapag wong telu sing lagi markir sepeda motoreana ngisor pelem. “Ana apa, ngganggu wong arep turu awan,” pitakone Imam Supari sing pancen sok ora sabaran yen ana kabar. “Wis, mlebu dhisik. Wis padha dhahar durung?” jawabe Pandaya., karo minger mlebu ngomah. Wong telu sing teka kaget, nyawang meja tamu wis ana tatanan dhahar. .Pandaya mbukak wadhah iwak pitik panggang sing maune ditutupi lembaran koran. “Lho, kagungan kersa menapa Bu, kok manggang ayam?” pitakone Sabas menyang sisihane Pandaya. “Niku, Bapake Diah sing gadhah kajat.” “Perkara kajat lan dongane mengko, bubar mangan. Sing penting mangan dhisik. Bu, jupukne peso,” kandhane Pandaya. “Ora ta, jan-jane bar entuk rejeki saka ngendi ta? Takkira ana berita penting apa ta apa,” semantane Sabas karto nyidhuk sega. “Pokoke mangan dhisik, mangan karo ngomong mundhak keseleg.” Rampung olehe padha mangan, Bu Pandaya metu karo nggawa unjukan kopi. Wis apal, wong-wong iku padha nggathok kopi. Kopi diseleh, banjur ngukuti piring –piring lan wadhah liyane. “Wis wareg ta? Iki mau rejeki saka sawab sarta berkahe Mbah Maridjan,” kandhane Pandaya karo mesam-mesem. Sing diomongi isih durung mudheng. “Aku ora kolu arep mangan dhewe, karomaneh wedi kuwalat karo Mbah Maridjan, dosaa yen disangga bareng” sambunge Pandaya. “Genahe piye, kok ndadak sawab saka Mbah Maridjan ki,”pitakone Mashari. “:Iki mau panggang ayam kirimane Bu Tum.” “Bu Tum warung makan Padha Wareng Ngraho.? “Ha,… ha,… ha,…” Padaya ngguyu, kasusul wong telu uga padha ngguyu bareng ngerti asal usule kiriman panggang ayam mau. “Lho piye ta, kok guyon ki? Niki wau rak ngaten ta Mas Imam, jam kalihwelas wau wonten tamu criyosipun kekengkenanipun Bu Tum warung makan Ngraho, ngintun Bapake Diyah margi saking pambiyantunipun warung makanipun dados laris. Lha kula rak bingung, mbantu apa Bapake Diah, kalih malih mangke gek mboten kangge mriki, mila kula ngrantos konduripun Bapake Diah niki wau, mboten wantun nguthik-uthik” kandhane sisihane Pandaya sing durung mudheng larah-larahe. “Ngaten lho Bu,”Sabas nerangake.“Dhek emben saking gunung Merapi wangsul rak mpun dalu, krasa luwe lan ngantuk. Lho dumugi Ngraho, warung makane Bu Tum kok taksih bukak, lajeng sami kendel ngopi. Lha niku, Pak Mashari niki rak ngangge udheng wulung wah jan kaya wong dhuwe ngelmu perdukunan nika. Pak Pandaya kandha kalih bakule, yen Pak Mashari niki Mbah Maridjan juru kunci Merapi. Yen kepengin laris, kapurih mendhet toya pethak kalih sarem ben didongani Mbah Maridjan, kersanipun warunge tambah laris. Lho kok nggih manut, Bu Tum niku. Janne kula tiyang tiga niku mpun ngampet guyu, lha kok Pak Pandaya nggih tenang mawon, malah sajak mpun ta pripun ngaten anggenipun ngyakinaken Bu Tum.” “Lha kok terus ngirimi niki wau?” “Lha niku, sareng mpun nyediaaken banyu putih kalih sarem, kula nggih mbumboni. Mpun Mbah Maridjan ndang didongani, terus pripun niku. Pak Mashari ketok-umak-umik, lajeng mrentah pak Pandaya supaya uyahe disebar ana ngarep warung, banyune kapurih ngombe Bu Tum.” “Ika kok dongani apa ta, Kang,” pitakone Pandaya marang Mashari nganggo sebutan Kang , kulina jaman interkoman biyen. “Umak-umik kae jan-jane aku nglairake batinku, nyuwun ngapura karo Mbah Maridjan, kok asmane nggo sebaranan,” jawabe Mashari. “Dadi ora kok dongani?” “Kapan awakmu ngerti aku bisa ndonga?” “Nanging ya mandi ngono. Mau jare sing ngeterake kiriman, warunge saiki rame lan laris banget. Perlu ditiliki marana maneh iki” panylethuke Imam Supari. “Ya ora marga dongaku, pancen ya lagi ketiban pulung laris.” “Lha yen aku ya percaya, iki marga sawab lan berkahe Mbah Maridjan.tenan. Lho masiya aku nyathut asamne Mbah Maridjan, nanging rak ora dakanggo tindak duraka, utawa ngremehake, malah dakluhurake. Mula ya diberkahi, warunge Bu Tum kelarisan tenan,” pambelane Pandaya , banjur nylethuk marang Mashari, “ Wis Kang, wiwit saiki nganggoa jeneng Mashari Maridjan bae, ben bener-bener kanggonan sawab lan berkahe Mbah Maridjan. Sing luwih penting, awakmu aja njajan dhisik ana warunghe Bu Tum, yen konangan .“ “Wis, wis wong tuwa-tuwa padha sembrana., yen nganti kesiku Mbah Maridjan tenan terus piye?” panjelane sisihane Pandaya bareng wis ngerti dhodhok selehe kiriman panggang ayam. Wong papat padha nguyu bareng, Imam Supari nganti keselak-selak, dene Pandaya kang dadi Sutradara mripati nganti mbrebes mili marga anggone ngguyu. @ JAYA BAYA, No. 25 Minggu III Februari 2007. caption |
A  Tandure Wis Sumilir “WAH, pancen buruhe Pak Lurah ki sregep tenan mergawene. Yah mene olehe matun sakedhok Mangkono pambedane sisihanku, kang “Inggih, Mbak. Punapa menika wau prei, kok wonten ndalem kemawon?” wangsulanku genti mbeda. Dheweke ora mangsuli malah ngguyu kepingkel-pingkel. Karo tumuju pojok kedhokan sing asat. Rantang diselehake. Angin kang sumilir, nggawe dolanan sinome sisihanku, saperangan rambute nyempyok mengarep nutupi raine. Dheweke nyawang aku karo mesem. “Cepet ta, Mas, ndang wisuh.!” Aku ora mangsuli , terus mentas saka tengah kedhokan karo wisuh, banjur tumuju panggonane Wati ya sisihanku. Aku lungguh ngedhangkrang ana ndhuwur watu, dheweke mbukak rantang gawanne. Terus nyidhukake sega sak jangane pisan kanggo aku. Dheweke uga melu mangan nganggo ajang godhong gedhang sing dipincuk. “ “Ora diimbuhi?” “Mengko bae.” “Iki, Mas sambele.” Sambel dicedhakake aku. Aku nglethok nganggo driji. “Hah,…. Adhuh,… sapa iki mau sing nyambel”, pitakonku karo gebres-gebres kepedhesen. “Geneya?” “Pedhes banget.” “Ngendi ana sambel sing ora pedhes?” “Lha tapi rak ya ora nganti kaya ngene iki. Endi kuwi kendhine, hah,…. Gleg,….gleg,…” Kendhi daklenggak, kanggo ngurangi rasa pedhes. Jan nikmat banget, mangan ana sawah segane sega thiwul, jangan terong lawuhe iwak asin. Aku lenger-lenger krasa wareg, sinambi nyawang pariku sing “Lho sampeyan ora ndang mulih, kok rantange dicantholake?” “Mengko bae, Mas, bareng, Takmelu njegur.” “Apa Ibu ora repot?” “Ora, Sri karo Jaka “Pancen iku kurang rabuk. Rabuk kandhang isih kurang, suk emben yen aku menyang kantor takmampir Pak Sarman, nyuwun urea.” “Sing kulon iki ya diurea pa?” “Ora , iku “Ndhuwur iku, parine Pak Sis ledhung-ledhung banget ya, Mas.” “Pancen kono iku papane loh, senajan ora dirabuk ya lemu.” “Wow iya, mau taktukokake rokok Kebo kok lali isih ana sak. Rokok dhisik, Mas, aku taknjegur.” Bubar ngulungake rokok, dheweke njegur kedhokan sing mau Sawise lulus saka SPG, karepku arep nerusake kuliah. Nanging bareng ngelingi kahanane wong tuwa kang ora cukup lan adhi-adhiku isih mbutuhake ragat, kekarepan mau dakpupus. Nem sasi aku lonthang lanthung ora duwe garapan, marga durung entuk pengangkatan. Ati sumpeg, pikiran buneg. Desaku klebu desa minus, lemahe cengkar, mula akeh pendhudhuke sing padha golek pegaweyan menyang desa-desa liya sing subur. Malah ora sethithik sing padha lunga menyang luar Jawa, mligine menyang Aku nyoba melu ombyake wong-wong kang padha golek gaweyan menyang desa liya ngiras nunggu pengangkatan. Arep melu menyang luar Jawa kuwatir yen ana pengangkatan. Katut melu golek pegaweyan sakecandhake ana Desa Karangnangka. Aku njujug daleme Pak Lurah. Sawise aku ngaturake niyatku arep golek gaweyan apa wae ing kono, e ndilalah lha kok malah aku didhawuhi ndherek ana ndaleme Pak Lurah. Ngrewangi pegaweyan apa bae, wiwit olah tetanen, ngarit kanggo pakane sapi nganti ngusung banyu saka sendhang, dakpikul. Amarga ing desa pegunungan mau ora ana sumur, anane sendhang. Dadi pendhudhuk ngusungi banyu saka sendhang, wong wedok-wedok padha ngindhit jun, sing lanang nganggo ember utawa blek dipukul. Dhangir, macul, ngarit mangkono Putrane Pak Lurah kabeh ana papat, sing gedhe putri, Iswati kelas telu SMP. Adhike kelas enem SD karo kelas telu sing cilik durung sekolah. Dina iku aku didhawuhi resik-resik ana ndalem. Pinuju dina Minggu, dadi putrane esuk iku kabeh ana ndalem. Wati, senajan dina Minggu bikut karo garapan sekolahe, bekah-bekuh sambat sajake ora bisa nggarap. Tekan cedhak meja panggonane sinau Wati, aku sumela arep dakresiki. “Nuwun sewu, Mbak, kula resikane rumiyin.” “Wong ngerti isih ana wong repot ngene rak ngrusuhi. Liyane kana dhisik rak ya isa digarap.Kae lho cedhak lemari.” Disengkreng mangkono, aku mung meneng bae, terus ngalih ing panggonan liya. Bareng dheweke Nganti awan PR mau ora digarap maneh, dijarake bae ana meja. Nalika wayahe padha sare awan, Wati uga turu sajake jengkel marga ora bisa nggarap. Buku garapane Aljabar Wati takjupuk karo nggawa kertas oret-oretan. Soal sing durung digarap takgarapake ana kertas oret-oretan. Rampung olehku nggarap banjur dakbalekake, garapan soal sing “Kang sing nggarap soal-soal aljabarku mau, Sampeyan?” pitakone Wati nyusul aku ana kandhang lagi makani sapi. Aku nolih, Wati “Sampeyan ndhisik sekolah ana ngendi, Kang?” “Mboten sekolah, ragade mboten wonten.” “Ora percaya, aku. Wong ora sekolah kok bisa nggarap aljabar.” “Saestu mboten sekolah. Mlebet wonten SMP, nanging namung kelas setunggal lajeng prothol. Bapak mboten saget ngragati” Wati katon ora percaya karo jawabanku. Lan wiwit kedadeyan iku, sikepe Wati marang aku beda banget karo dina-dina sadurunge. Yen maune mrentah sakkepenake, omongane atos, saiki malih lan ketok sungkan. Malah yen pinuju digawani soal-soal sing angel, bangsane aljabar, ilmu ukur, ilmu alam, yen dheweke ora bisa saiki ora sungkan-sungkan njaluk warah aku. Oleh setaun aku ndherek Pak Lurah, aku pamit mulih, pawatanku arep melu transmigrasi menyang “Lha mbok uwis ana kene bae ta An, kowe ki “Iya, Kang ana kene bae. Kok tinggal rak dadi sepi,”Wati uga melu nggandhuli. “Matur nuwun, Bu. Kados pundia kemawon, kula kepareng mboten kepareng inggih tetep nyuwun pamit.” “Ya yen karepmu ngono, aku ora bisa ngalang-alangi. Pangapuramu bae sing gedhe, mebokmenawa Bapakmu, aku sarta bocah-bocah akeh lupute.” “Semanten ugi kula, Bu. Kula inggih nyuwun pangapunten mbokbilih sadangunipun ndherek wonten mriki kathah kalepatan. Kula matur nuwun sanget awit pangrengkuhipun Bapak Ibu saha adhik-adhik. Nyuwun pangestu kemawon.” Pancen krasa abot pepisahan mau. Apamaneh Wati, ketok ngendhelonge ati. Pancen ing atiku uga krasa banget pangrengkuhe kulwargane pak Lurah marang aku. Nanging kabeh mau Ora let suwe aku entuk pengangkatan. Sawise setaun manggon ing desa kapencil, aku dipindhah menyang SD Karangnangka. Bingung campur seneng atiku, bareng entuk kabar yen aku dipindhah mrana. Bingung, kepriye mengko yen ketemu Pak Lurah sakulawarga sarta warga desa kana sing sasuwene iku nganggep aku buruhe Pak Lurah. Seneng marga aku bakal ketemu Wati maneh, kembang desa Karangnangka sing sasuwene aku ndherek Bapake klakon dhodhogi atiku, luwih-luwih bareng dheweke Akhire Saka sekolahan aku banjur menyang daleme Pak Lurah malah diterake Bapak Kepala Sekolah. Pak Kepala Sekolah dhewe uga ngendikakake, yen Tekan daleme pak Lurah, kebeneran pas ana ndalem. Bareng Pak Kepala sekolah uluk salam, pak Lurah metu lan kaget kok Pak Kepala Sekolah bareng karo aku. Aku gageyan nyalami Pak Lurah, karo ngaturake kasugengan. Pak Lurah ngundang Bu Lurah, ngandhani yen aku sing teka. Bu Lurah metu, terus ngepuk-epuk pundhaku. Pak Kepala Sekolah banjur ngendika, yen aku dipindhah ana SD kene. Gandheng perumahane wis rusak lan ora kena dienggoni, Pak Kepala Sekolah mudhut supaya Pak Lurah sekaliyan kersa tak dhereki kanggo sawatara, yen durung entuk panggonan kost. “Lha kowe kok pinter temen nyandiwara ta, An. Ya wis ana kene bae, nanging saiki ya ora takkon ngarit lan dhangir. Takkon momong bae, momong anake wong-wong desa kene, ben pinter,” ngendikane Pak Lurah. Bungahku ora bias dakgambarakae, bareng aku tetep didhawuhi ana daleme Pak Lurah. Kabeh gegambaran kang ngrenggani utegku nalika arep budhal dadi sirna. Wati teka saka sekolahan, bareng diomongi aku teka lan dikandhani yen dadi guru ana SD, langsung methuki ana ngarep. “Mas, pe ef ya. Selamat!,” kandhane karo ngathungake tangan ajak salaman. Aku dhewe kaget, nganti ora kumecap marga krungu ucape Wati, sing sak tembung mau. “Mas…?” suwara batinku. Aku mung mesem nampani tangane Wati. Dheweke dhewe uga banjur ora kumecap maneh, embuh apa sing ana ing njero atine. Kethok lambene keduwal keduwel arep omongan, nanging ora kawetu kajaba mung nyawang aku kang saka rumangsaku sunar mripate nembus atiku. Aku uga nyawang dheweke, tempuking panyawang, ah. Akhire aku tetep ana ndaleme Pak Lurah. Senajan aku ora entuk mergawe kaya biyen, nanging marga wis kulina iya tetep bae mergawe kaya ndhisik senajan ora mugen. Lan sing hebat maneh, let setengah taun Wati lulus saka SPG , Wati tambah ijasah maneh saka kursus RAB-I alias kawin karo aku. Kembang gunung mau klakon dakpethik. “Mas, nggabar apa?” pembengoke Wati, karo mbalang aku. Aku kaget, tangi saka turu melek. Tibake wis adoh lan wis suwe olehku nglamun iki mau. Rokok kang mau dakcekel nganti ora krasa yen wis meh entek tanpa takisep malah genine wis mati embuh suwene. Aku agahan ngadeg, terus njegur kedhokan nyusul Wati nerusake matun pari sing wis sumilir. @ KUMANDANG Tanggal 9 Nopember 1974 n
|
Tidak ada komentar:
Posting Komentar