@Jilid 4
____________________________________________________________________________________
Panyuwun>
Djajus Pete,16 Agustus 2010
ING saumpama Gusti Allah iku bisa ditekani sarta bisa diajak wawanrembug,..,bakal ana crita kaya mengkene :
ANA wong papat, Suto, Noyo, Dhadhap lan Waru marak sowan menyang ngarsane Pangeran kanthi karep kang padha, yaiku : nyuwun dawane umur.Ing mangka dawa lan cendhake umur, ora kena kanggo ngukur ala lan apike uwong. Umur dawa yen ngamale ala, ya ala. Cendhake umure, yen ngamale apik, hiya apik. Senajan kang mengkono iku bener, kabeh wong urip, termasuk Suto, Noyo, Dhadhap lan Waru ,luwih seneng yen duwe umur dawa.
Dening malaikat Jibril, diadhepake,nanging ora kena ngadhep bareng-bareng. Antri, ngadhep siji-siji . Sarampunge ngadhep ,kudu terus lunga, ora kena nyedhaki kancane sing durung ngadhep, perlune , kareben ora cocog-cocogan gunem.
Suto ngadhep dhisik, matur apa perlune lan ditakoni, apa alasane kok nyuwun panjang umur?
"Sageda tutug anggen kula momong anak,putu."
"Terus..."
"Nggih namung niku, singkat mawon."
"Umurmu wis Ingsun tulis 40 taun, ora bisa owah."
Suto sing wis umur 35 taun njegreg. Malah ana rasa getun enggone ngerti yen umure mung kari sethithik. Iku sing ndadekake lemesing awake.Mundur kluntrung -kluntrung,drop sakala semangat uripe sing mung kari sak-Pemilu.
Gilirane Noyo ngadhep. Ditakoni, kanggo apa dawaning umure? Kok padha nyuwun, apa dawaning umur iku penting banget?
"Namine tiyang gesang...,sinten kemawon nggih kepengin panjang umur. Sageda tutug momong anak putu,dugi buyut.Panjang umur, sehat, rejeki lancar..,ngoten.".
" Umurmu 52 taun .Matimu ketrabrak sepur."
"Wadhuh, mati aku...," sambate Noyo mbayangake awake ajur ketabrak sepur."Nek saged ,mpun ngantos ah, ketrabrak sepur. Mesakake anak-anak kula nek ngantos njumputi awak kula sing ting kececer...." semambunge Noyo nyuwun owah-owahan pepesthening patine sing kaya mengkono. Pokoke aja ketabrak sepur sing ngeres-eresi..Dadine Noyo malah getun banget enggone ngadhep. Bakune karep ora keturutan, malah krungu garis patine sing ala. Nek ngono, aku ora arep cedhak-cedhak sepur, grenenge nglipur awake dhewe. Cedhak ril sepur ae moh, takeling-eling tenan. Mati kok sara. Aku ruh wong terak sepur awake ajur,njumputi, kok terus aku sing ya arep nglakoni. Sara.
Sabanjure,gilirane Dhadhap.Apa alasane nyuwun umur dawa lan arep digunakake kanggo apa wae dawaning umure?
"Anak kula kemriyeg, utang nggih nggrembel teng pundi nggen."
"Kuwi Ingsun wis pirsa, ora perlu sira sebutake," pamunggele Pangeran supaya Dhadhap ora nyimpang saka bakune ngadhep,prakara umur.
"Sedaya bang thithil nggih kula sambuti. Utang blanja teng warung- warung nggih nggrembel, kangge buka, kangge saur... Kalih nggih gadhah setoran bang kredhit,nyuwun sajadah, "semambunge Dhadhap nekat mbacutake gunem, nyebut enggone nglakoni pasa Romadhon tekan kridhit sajadah supaya Pangeran remen sarta melasi enggone nyuwun dawane umur. " Nek umur kuila mboten panjang, napa nggih saged kula menangi mentase anak-anak kula, wong sakniki taksih alit-alit, kemriyeg. Nggih sageda kula maleni, sami nikah, nindakaken Sunah Nabi . Tur nggih sageda tutug nggen kula momong anak putu mbenjingipun. Ngoten."
"Umurmu 53taun."
"Semonten niku rak mpun nggawil,.." semaute Dhadhap sing wis umur 50 taun. " Nyuwun kanthi sanget, Paduka tambahi pitu mawon. Suwidak pas, ngoten.Suwidak niku, sukur dipunlangkungi kedhik-kedhik, tiga,napa sekawan." tembunge Dhadhap mundhak-mundhak panjaluke.
"Ingsun sing ngratoni jagad saiisine. Lan ya Ingsun sing netepake dawa-cendhake umur.Senajan Ingsun bisa ngowah saka kang wis Ingsun tetepake, nanging umurmu lan umure kancamu loro mau, ora bisa owah saka pesthi kang wis Ingsun tibakake."
Dhadhap unjal ambegan, wis ora duwe harapan.Mundur lemes,ganti gilirane Waru,ngadhep.
Kaya kanca-kancane sing wis ngadhep dhisik, Waru matur nyuwun panjange umur. Panjang sing dikarepake iku pira, Waru ora nyebutake angkane. Waru kumecap matur,kanthi tembung," Anggen kula nyuwuin panjange umur, sageda kengging kangge ngathah-ngathahi ndamel kasaenan."
Pangeran mesem, katon remen mireng mengkono iku. Beda karo kancane telu sing dhisik,dawaning umur mung kanggo ngurusi anak-putu, alasan sing wis umum, wis lumrah kabeh wong. Dawaning umure sing dijalkuk kok mung kanggo awake dhewe. Seje banget karo alasane Waru sing kanggo nindakake kautaman minangka darmaning urip. Rembug alasane Waru kang mengkono iku banget elok, ora kabeh wong bisa nggunakake dhasar kaya mengkono ing dawaning umure.
"Umurmu Ingsun tambahi 10 taun. Ingsun wenang nambahi jalaran ora ana sing luwih kuwasa kejaba Ingsun,.Nanging yen sira ora netepi apa kang wis sira ucapake ing ngarsaningsun, bakal Ingsun jabel tambahe umurmu lan sira bakal Ingsun bendu saka enggonira ora netepi ucapira." _____________________________________
(Wosing crita, sing aran umat, uga kula ndika lan sampeyan sing tansah nyuwun marang Pangeran,yen enggone nyuwun dikantheni resiking ati, wis mesthi tuwuh welasing Gusti.Tanpa nyuwun wae, sabenere Pangeran uga wis pirsa , apa kang dibutuhake umate ing sadina-dinane .Lan wis mesthi paring pepadhang, paring kemudhahan, marang sing padha netepi sarat-sarengate panjaluk kepiye bisane antuk sih welasing Gusti.Hablum minanas, hablum minallah .( Gawe kabecikan marang sapepadhane lan bekti marang Pangeran).
Ukara : hablum minanas, hablum minallah iku, bisa gawe njondhile wong sing cethek pengertene. Ing batase Pangeran, Allah,kok asmane kersa ditulis mburi dhewe, nomer loro. Iku kepiye nalare? Mangka akeh umate ing ngalam ndonya sing emoh yen dadi nomer loro. Ya sing NOMER SIJI sing dioyak. Gusti Allah wae gelem nomer loro ,kok menungsane kemaki,njaluk apa-apa sing nomer siji. Apa mengkono?
Nalare : gawe kabecikan marang sapepadhane iku, uga wis ateges nindakake dhawuhe Pangeran. Kanthi mengkono,nindakake dhawuh prentahe sing Kuwasa, uga wis ateges mapanane sing KUWASA ing ngarep. Dadi ora ana sing jenenge nomer siji, nomer loro. Ya ing ngarep,ya ing mburi, wutuh mengkoni ing sajembaring jagad, ndonya-akherat.-
____________________________________________________________________________________
Wedokan
Djajus Pete,19 Agustus 2010
IKI i ana prakara wigati sing perlu disumurupi dening kabeh kanca lanang. Prakara wanita, sing pancen werna-werna watake. Nanging aja pisan-pisan keprojol marang wong wadon, mundhak aku diujar-ujari, dianggep mbukak rahasiane.
"Alah...,paling-paling mung arep omong saka buku nek sing rambute brintik , watake, akeh geleme dijak slingkuih. Kuwi wis mbokomomg," semaute Sular, kancaku, wong PLN.
"Ora kuwi kok."
"Sing cangkeme mblawah amba, watake, moh dikalahna wong lanang. Kabeh wong lanang mesthi mengkeret,kalah karo bojone nek cangkeme bojone mblawah amba," semambunge Sular.
" Ayo omong neng warunge lik Mo, karo ngopi kothok," tembungku karo mancal spd montorku sing mogak-mogok.
Takkandhakake yen sing arep takomong saka buku kuna sing diwaca Pakdheku , nganggo aksara Jawa sing ora kabeh wong bisa maca. Isine ngenani watake wanita sing beda-beda ing bab asmara.
"Wah,penting iki. Seneng aku. Piye, piye...," Harno sing nggames wedokan langsung ngangseg kaya ora sabar krungu bacuting kandhaku.
Senenge wong wadon marang wong lanang iku beda-beda,kaya wis kinodrat, gumantung saka watake dhewe-dhewe. Ana watak lima cacahe, aran WIRYA : RAHSA : GUNA : DANA lan WARNI.
"Wadhuh...,tekan Warni barang. Seneng aku. Warni ki rak anake lik Warno, sing ayune sadubilah, ra umum.Ayu mblongor, menthur, entute ya gak mambu blas," semaute Harno,kancaku wong Perhutani." Aku ya tau diujar-ujari Warni. Ning aku ya mung ngguyu. Ora apa-apa, gela ya ora, nek sing ngujar-ujari ayu."
"Ya, wong rupamu kaya wedhus. Ra isin." Sular ngelokake.
" Ha ha ha ha....." guyuner benghkah. Ora isin ngaku, malah nyekakak.
Terange mengkene :
1. WIRYA tegese kaluhuran. Wanita iku seneng marang wong lanang sing duwe drajat-pangkat sing ngungkuli pangkate sing bojone.
Apamaneh bojone mung tani, utawa mung ngojeg, kok dikedhap-kedhepi wong pangkat, mangka watake wong wadon
iku seneng marang drajat- pangkat , bisa akeh katute, jebol imane.
(Jane nalika isih prawan, idham--idhamane kepengin duwe bojo wong pangkat,ora klakon....).
2. RAHSA tegese rasa. Senenge marang wong lanang kegawa saka bangete seneng marang rasa, jalaran pancen wis dadi watake
wiwit lair procot ing ngalam ndonya, dhemen marang rasa. Merga wis bosen, kurang marem karo bojone. Lha, dadi gampang katut,
kepencvut wong lanang liya. Oraa duwe pangkat ya gelem, cah angon ya gelem, wong butuhe mung rasa.
3. GUNA utawa kagunan, tegese, kepinteran. Lair procot wis cinorek watake, seneng marang kapinteran. Wong wadon kang mengkono
iku ,seneng marang wong lanang sing pinter, sugih kawruh, sing ngungkuli kapinterane bojone. Bojone SDMe rendhah, kok neng
ndalan, dicethot wong lanang pionter, lha, ra isa turu, kethap-kethip karo mecucu nyawang bojone sing ora duwe guna kapinteran.
4. DANA utawa sardana, sing tegese sugih dhuwit, sugih bandha-donya. Sing lair procor watake kadonyan, ya seneng marang wong
lanang sing sugih. Kok bojone mlarat, catho-cartho uripe...,halhah..., iming-imingi dhuwit, akeh semrinthile. Nanging nek mung
wong pinter utawa wong pangkat, nek gak gableg dhuwit, ya akeh emohe,wong watake mung seneng dhuwit.
5. RUPA, tegese, seneng marang rupa bagus, rupa nggantheng, sing baguse ngungkuli rupane bojone. Wong wadon sing watake
gampang kepencut marang rupa bagus, malah gelem torog, cucul dhuwit utawa apa wae ora eman, kanggo nyenengake wong bagus
sing diedani, digandrungi .Ora butuh njaluk dhuwit, butuhe diladeni, saka nuruti senenge ati.
...............................................................................................................................................................
Senajan wis jlentreh kaya mengkono, Sular ya ngengkel, unine," Kabeh wong wedok ya seneng dhuwit. Gak enek sing ora seneng. Nek ruh dhuwit ya ijo matane.Bojoku ya ngono, malah nemen. Ruih dhuwitku limangatusan ngglindhing nyang sor amben, ya gage dibrosoti."
" Pancen ora ana wong wadon sing ora seneng dhuwit, merga kabeh wong wadon ngubetake butuh .Sing takrembvug iku mau prakara beda-bedane watak, ora prakara dhuwit. Dadi aja mbokgebyah-uyah padha asine yen wong wadon iku mesthi gelem diiming-imingi dhuwit .O...,kleru nganggo banget. Nggodha wong kok ngawur..., ketanggor sing ora seneng dhuwit, ya diujar-ujari tenan. Soale sing digodha iku watake seneng marang kapinteran. Menenge nek digodha wong pinter, nglumpruk,manut. Tanpa dhuwit ya gelem. Metu bareng, yen njajan, ya genti-genten sing ndhuwiti."
"Kula taktangklet,kadose kok gayeng sale rembagan," wong tuwa Harjo Kamin sing ngopi ing pijokan,sumela.
"Nggih, pripun,mBah?"
"Sedaya niku wau leres. Lampahing tiyang gesang menika gumantung ing watakipun. Ewasemanten, menawi kiyat imanipun minangka betenging manah , digodha rak nggih mboten mesthi gampang."
"Leres, mBah... Gumantung betengipun, moral, iman. Nanging wonten bedanipoun awit saking wontenipun watak menika wau."
"O...,dospuindi?" pitakone sawuse ngakep udute ,rokok klobot.
"Ingkang watakipun remen rupi bagus, kok digodha pak Camat, senajan duwe pangkat, ya emoh wong rupane camate pecos.Ora butuh dhuwit, ora butuh pangkat, senenge rupa bagus. Senajan imane wong wadon iku mau sabenere ringkih, ya ora katut pak Camat. Olehe moh iku ora kok merga kuwat imane, nanging merga moh weruh pecose. Nanging bareng weruh wong bagus, mangka wong bagus iku ora nggodha, malah dheweke sing klabakan nyegat-nyegat, mbuk ethok-ethok apa, isa ae. Apamaneh nek sing bagus iku sing nggodha, bar tenan, dhadhal sakala.,ambrol..... Kaya oleh gempuran sing hebat , mematikan. Serangan sing memastikan mbutuhake benteng moral sing luwih dene kuwat... Ya bisa, ning abot banget sanggane." tembungku akeh ngokone kaya taktujokake kanca-kancanku.
mBah Harjo manggut-manggut, buleg rokok mbrubul metu saka irunge.
Taksruput wedang kopiku, jam sepuliuh bengi ing warung pojok desa. Swara Tadarus kempyung saka langgar-langgar, wulan Romadhon iki. Takbacutake rembugku, yen KESENENGAN iku padha karo KELEMAHAN. Yen kepengin weruh kelemahane wong, sawangen apa KESENENGANE wong iku. Seneng ngombe ; seneng main kertu,; apa seneng wedokan kaya Harno iku .Harno kok dithuki inuman arak ,bir,jeneweer...,ya ora diambus. Jajal nek dithuki wedokan, manut, wong neng kono kuwi kelemahane. Kok pengin njatuhnya Lurah, umpamane, setitekna, apa senengane Lurah. Kok seneng main kertu,ya dipancing, jak main kertu, wus mesthi geleme....Ora ngertiya wis ngontak polisi. Tangkep polisi, bar...,wis. Kurang bejane, ilang beslite, ilang bengkoke,*
(Djajus Pete,Bojonegoro)
____________________________________________________________________________________
Cangkem
Djajus Pete,20 Agustus 2010
MANGSA ketiga, panas sumelet, apamaneh ing tengah sawah. Banyu ngombe sangune Joyo Kadut sing maune kari setengah botol mung kari sethithik awit dijaluk nDimun, tangga sawah sing ngelak ngorong. nDimun diakon ngombe dhewe ing botol Aqua njero gubug, mula Joyo Kadut ya ora weruh kari sepira banyune ing botol. Bareng kepengin ngombe, weruh banyune mung kari sacingkir, Joyo Kadut nggremeng misuh-misuh.
"O....,asu! Kok ra dientekna pisan, diulu sakbotole!" pisuhe Joyo Kadut sing dhangir kacang.'Sabane sawah kok gak nggawa dhewe. Njagakna jalukan, ya penak! Banyu cara saiki tuku, isi ulang, kok njaluk!"
Pisuhe Joyo Kadut iku yen digagas sabenere ora ana gunane. Malah mitunani awake dhewe .Enggone eklas dijaluki banyu ngombe , ora ketang sepira, bakal oleh pituwas ( sembulih / ganjaran ). Malah bisa uga kabecikane tulung banyu iku wis dicathet ing buku-NE, kana. Bareng misuh-misuh kaya mengkono, cathetan apik ing buku bisa uga terus ditip-ex. Kanggone wong sing bisa mikir, mengkono iku rugi, ilang cathetan apike. Mangka arepa enggone misuh ping suwidak jaran punjul kebo, sisa banyu ngombene ya ora bakal owah, ora bakal tambah. Kudune, yen miturut piwulang becik, ora perlu ngresula weruh sisane banyu, trima meneng. Sukur ngucap alhamdulillah..., dene banyune kok isih ana, isih disyukuri , tinimbang entek resik.
Gunemen ala lan guneman apik iku, sabenere padha-padha ngobahake uwang. Padha-padha mangape. Omong ala,mangap. Omong apik ya mangap. Tinimbang ya padha mangape, ya luwih prayoga yen omong sing apik.Tinimbang ngrasani alane wong, ya luwih apik ngrasani apike uwong, wong ya padha mangape. Omong sing apik-apik, sing migunani tumrap awake dhewe lan ya migunani tumrape wong sing diajak omong. Ora kok malah cathetane sing apik malah ditip-ex utawa disuda bijine, saka klerune.
Akeh wong sing maune eklas tetulung, lillahi taala. Nanging bareng atine kagelan, terus ngundhat-undhat. "Apa matamu ra melek nek tau taktulung rena-rena...Merema matamu, ya eling utegmu! Kok ming kaya ngono walesmu nyang aku! nDang muni, nek pengin takjejeli watu cocotmu!"
Pisuhe ya ndhridhil, lepas kendhali. Ilang kabeh cathetane sing apik-apik enggone tetulung biyen, ditip-ex sakala. Mangka gawe kabecikan iku angel yen ora diniyati, cathetane sing apik kok dibuangi dhewe. Apa mengkono iku ora gawe rugine awak dhewe? Gela kena, nesu kena, ora maido, arane wong urip. Mung wae aja ngundhat-undhat enggone nate aweh pitulungan.
Ya anane prakara sing cilik-cilik mengkono iku sing ndadekake wong sembarana,ora mikir rugine. Tekan sing jenenge genduren, ya ana sing salah weweng. Genduren cara desaku, kejaba oleh brekat, nganggo diaturi dhahar yen kajate gedhe , sunatan apa mantenan.Kancaku sing lungguh ing sandhingku, nalika arep mangan ,lambene ya muni , bismillah...Bareng wis nyendhok sega, nyamuk-nyamuk...,sakala misuh nyandhak iwak oleh rongkong, akeh balunge." Pathake siset. Joh-njaran. Balung ah, nggonku." pisuhe alon kaya nggremeng."Nggonmu apa?" semambunge karo nginguk piringku.
Lha hiya, mangka sabane ya langgar. Lha terus ing endi dununge tembung bismilllah kuwi mau? Bismilllah ing cangkeme kok kalah karo balung rongkong. Ngono kuwi ya ana ,jenenge cangkem uwong. Mangka tembung CANGKEM, jarwadhosoke : nek dicencang, mingkem, mengkono jarene. Dicencang, maksude, ditaleni ( dikendhaleni ) , aja nganti waton ngucap yen enggone ngucap gawe rugine dhewe. Becik mingkem, meneng, awit wong memeng iku akeh bathine tinimbang mangap sing akeh klerune.*
____________________________________________________________________________________
Bintang Surem
Djajus Pete, 25 Agustus 2010
MONGKOG atine Bintang sawuse diwisuda kanthi kesampiran titel, S1 saka sawenehing universitas. Mengkono uga wong tuwane sakloron sing madhul-madhul enggone ngragadi, lega atine dene enggone ngragadi ora muspra.Saka banget panuwune marang Pangeran dene anake bisa ngrampungak kuliyah, nganakake syukuran panggang buceng dikepung tangga-teparo.
Mung wae, Bintang sing meling-meling ing njero kelas saka kepinterane wiwit SD, bareng wis sarjana, ambyur ing donyaning panguripan, ora katon meling-melinge. Anane mung kluyar-kluyur, dadi penganggur. Malah sok njaluk rokoke Slamet, tukang tambal ban kancane sekolah ing SD biyen sing bodho sekolahe. Biyen,yen nggarap soal, Slamet sok mepet Bintang, nurun garapane sing akeh benere.Saiki kwalik, Bintang sing mepet Slamet, butuh rokoke.
"Ya ngene iki,Bin, sagawe-gawene, wong ming SD wae. SMP ae jare saiki ya wis gak payu dinggo golek gaweyan kantor, senajan mung tukang kebon," tembunge Slamet sing ora mung mligi tambal ban, nanging uga jual-beli sepedha onthel bekas lan dodolan oli ing kiose pinggir dalan aspalan.
"Lha katimbang aku, Met...,sukses kowe nek takpikir."
"Tambal ban ae kok sukses. Gak enek,Bin, wong muni..., kae lho Slamet, saiki sukses dadi tambal ban."
"Sakora-orane, kowe duwe cekelan sing dadi dalane dhuwit."
"Lha, rak ngono. Aja nganggo tembung sukses. Sing sukses rak ya kowe. Sukses kuliyahmu, Bin."
Saka wis jegeg angel golek pegaweyan alusan, nembung mandhor bangunan melu nukang batu. Nanging mandhore sing mung tamatan SMP emoh nampa kuli duwe titel sarjana. Ora kok wedi yen status mandhore kegeser yen Bintang pinter disenengi Boose. Ora.Tembunge Mandhor," Kuli batu ngene iki pegaweyan kasar. Abot, bandha otot."
"Kula nggih kuwat."
"Ora kok aku ngarani kowe ra kuwat. Apamaneh karuwan isih enom. Mung wae, pegaweyan kuli batu ngene iki ladhang pegaweyane wong-wong sing endhek sekolahe. Dhuwur-dhuwure SMP, aku gelem. Wong kowe sarjana, ya ra patut nek melok-melok nggarap pegaweyan sing isa ditandangi cah SD. Kudune, ya goleka pegaweyan sing ora isa ditandangi cah SD.Ngono. Aja neng kene. Kabeh kuli-kuliku ngko ya dha ting kresuh, nyalahna aku."
Bintang unjal ambegan.
Apamaneh ana kuli sing nimbrung," Abot tenan ngene iki, ngudheg luloh jebrot kabeh ,kathik ya panas. Nganggo penekan barang kaya sing masang bata kae. Sara pokoke. Akua umpama sarjana ya golek sing alusan-alusan,sepaton. Mung nulis-nulis ing njero kantor sing iyup, bayare akeh."
Krungu mengkono Bintang tambah thenger-thenger,kelingan gegayuhane kaya sing diucapake kuli kuwi,kepengin dadi pegawai sarampunge kuliyah. Bola-bali melu test penerimaan pegawai negri,ceblak-ceblok bareng lan tambahe umure. Mangka urip mbutuhake ragad, ya ragad kanggo ngadhepi urip, mangan lan nyandhang. Selagine wong tuwane sing wis rumangsa nyangoni kepinteran, kumecap," Kowe wis taksekolahake kanggo golek kepinteran. sawuse pinter, ya piye caramu, aja mung klonthang-klanthung..."
Bener anane tembung : Bukan kepandaian untuk menghadapi hidup, tetapi keterampilan.
Slamet kancane sing bodho sekolahe, merga duwe ketrampilan nambal ban,kena kanggo ngadhepi kanyatane urip. Malah bisa mundhak-mundhak ketrampilane sing kena kanggo dalane dhuwit mlebu. Sepedha pancal elek-elek sing dituku, didandani, mundhak regane.Kejaba bisa nyetel peleg sepedha montor, dodolan oli lan bensin, uga dodolan sithik-sithik ondherdhil sepedha pancal. Batine Slamet trima wae senajan pegaweyane sing rena-rena iku mung diarani Tukang Tambal Ban.*
_____________________________________________________________________________________(Djajus Pete,Bojonegoro)______________________
____________________________________________________________________________________
Panyuwun>
Djajus Pete,16 Agustus 2010
ING saumpama Gusti Allah iku bisa ditekani sarta bisa diajak wawanrembug,..,bakal ana crita kaya mengkene :
ANA wong papat, Suto, Noyo, Dhadhap lan Waru marak sowan menyang ngarsane Pangeran kanthi karep kang padha, yaiku : nyuwun dawane umur.Ing mangka dawa lan cendhake umur, ora kena kanggo ngukur ala lan apike uwong. Umur dawa yen ngamale ala, ya ala. Cendhake umure, yen ngamale apik, hiya apik. Senajan kang mengkono iku bener, kabeh wong urip, termasuk Suto, Noyo, Dhadhap lan Waru ,luwih seneng yen duwe umur dawa.
Dening malaikat Jibril, diadhepake,nanging ora kena ngadhep bareng-bareng. Antri, ngadhep siji-siji . Sarampunge ngadhep ,kudu terus lunga, ora kena nyedhaki kancane sing durung ngadhep, perlune , kareben ora cocog-cocogan gunem.
Suto ngadhep dhisik, matur apa perlune lan ditakoni, apa alasane kok nyuwun panjang umur?
"Sageda tutug anggen kula momong anak,putu."
"Terus..."
"Nggih namung niku, singkat mawon."
"Umurmu wis Ingsun tulis 40 taun, ora bisa owah."
Suto sing wis umur 35 taun njegreg. Malah ana rasa getun enggone ngerti yen umure mung kari sethithik. Iku sing ndadekake lemesing awake.Mundur kluntrung -kluntrung,drop sakala semangat uripe sing mung kari sak-Pemilu.
Gilirane Noyo ngadhep. Ditakoni, kanggo apa dawaning umure? Kok padha nyuwun, apa dawaning umur iku penting banget?
"Namine tiyang gesang...,sinten kemawon nggih kepengin panjang umur. Sageda tutug momong anak putu,dugi buyut.Panjang umur, sehat, rejeki lancar..,ngoten.".
" Umurmu 52 taun .Matimu ketrabrak sepur."
"Wadhuh, mati aku...," sambate Noyo mbayangake awake ajur ketabrak sepur."Nek saged ,mpun ngantos ah, ketrabrak sepur. Mesakake anak-anak kula nek ngantos njumputi awak kula sing ting kececer...." semambunge Noyo nyuwun owah-owahan pepesthening patine sing kaya mengkono. Pokoke aja ketabrak sepur sing ngeres-eresi..Dadine Noyo malah getun banget enggone ngadhep. Bakune karep ora keturutan, malah krungu garis patine sing ala. Nek ngono, aku ora arep cedhak-cedhak sepur, grenenge nglipur awake dhewe. Cedhak ril sepur ae moh, takeling-eling tenan. Mati kok sara. Aku ruh wong terak sepur awake ajur,njumputi, kok terus aku sing ya arep nglakoni. Sara.
Sabanjure,gilirane Dhadhap.Apa alasane nyuwun umur dawa lan arep digunakake kanggo apa wae dawaning umure?
"Anak kula kemriyeg, utang nggih nggrembel teng pundi nggen."
"Kuwi Ingsun wis pirsa, ora perlu sira sebutake," pamunggele Pangeran supaya Dhadhap ora nyimpang saka bakune ngadhep,prakara umur.
"Sedaya bang thithil nggih kula sambuti. Utang blanja teng warung- warung nggih nggrembel, kangge buka, kangge saur... Kalih nggih gadhah setoran bang kredhit,nyuwun sajadah, "semambunge Dhadhap nekat mbacutake gunem, nyebut enggone nglakoni pasa Romadhon tekan kridhit sajadah supaya Pangeran remen sarta melasi enggone nyuwun dawane umur. " Nek umur kuila mboten panjang, napa nggih saged kula menangi mentase anak-anak kula, wong sakniki taksih alit-alit, kemriyeg. Nggih sageda kula maleni, sami nikah, nindakaken Sunah Nabi . Tur nggih sageda tutug nggen kula momong anak putu mbenjingipun. Ngoten."
"Umurmu 53taun."
"Semonten niku rak mpun nggawil,.." semaute Dhadhap sing wis umur 50 taun. " Nyuwun kanthi sanget, Paduka tambahi pitu mawon. Suwidak pas, ngoten.Suwidak niku, sukur dipunlangkungi kedhik-kedhik, tiga,napa sekawan." tembunge Dhadhap mundhak-mundhak panjaluke.
"Ingsun sing ngratoni jagad saiisine. Lan ya Ingsun sing netepake dawa-cendhake umur.Senajan Ingsun bisa ngowah saka kang wis Ingsun tetepake, nanging umurmu lan umure kancamu loro mau, ora bisa owah saka pesthi kang wis Ingsun tibakake."
Dhadhap unjal ambegan, wis ora duwe harapan.Mundur lemes,ganti gilirane Waru,ngadhep.
Kaya kanca-kancane sing wis ngadhep dhisik, Waru matur nyuwun panjange umur. Panjang sing dikarepake iku pira, Waru ora nyebutake angkane. Waru kumecap matur,kanthi tembung," Anggen kula nyuwuin panjange umur, sageda kengging kangge ngathah-ngathahi ndamel kasaenan."
Pangeran mesem, katon remen mireng mengkono iku. Beda karo kancane telu sing dhisik,dawaning umur mung kanggo ngurusi anak-putu, alasan sing wis umum, wis lumrah kabeh wong. Dawaning umure sing dijalkuk kok mung kanggo awake dhewe. Seje banget karo alasane Waru sing kanggo nindakake kautaman minangka darmaning urip. Rembug alasane Waru kang mengkono iku banget elok, ora kabeh wong bisa nggunakake dhasar kaya mengkono ing dawaning umure.
"Umurmu Ingsun tambahi 10 taun. Ingsun wenang nambahi jalaran ora ana sing luwih kuwasa kejaba Ingsun,.Nanging yen sira ora netepi apa kang wis sira ucapake ing ngarsaningsun, bakal Ingsun jabel tambahe umurmu lan sira bakal Ingsun bendu saka enggonira ora netepi ucapira." _____________________________________
(Wosing crita, sing aran umat, uga kula ndika lan sampeyan sing tansah nyuwun marang Pangeran,yen enggone nyuwun dikantheni resiking ati, wis mesthi tuwuh welasing Gusti.Tanpa nyuwun wae, sabenere Pangeran uga wis pirsa , apa kang dibutuhake umate ing sadina-dinane .Lan wis mesthi paring pepadhang, paring kemudhahan, marang sing padha netepi sarat-sarengate panjaluk kepiye bisane antuk sih welasing Gusti.Hablum minanas, hablum minallah .( Gawe kabecikan marang sapepadhane lan bekti marang Pangeran).
Ukara : hablum minanas, hablum minallah iku, bisa gawe njondhile wong sing cethek pengertene. Ing batase Pangeran, Allah,kok asmane kersa ditulis mburi dhewe, nomer loro. Iku kepiye nalare? Mangka akeh umate ing ngalam ndonya sing emoh yen dadi nomer loro. Ya sing NOMER SIJI sing dioyak. Gusti Allah wae gelem nomer loro ,kok menungsane kemaki,njaluk apa-apa sing nomer siji. Apa mengkono?
Nalare : gawe kabecikan marang sapepadhane iku, uga wis ateges nindakake dhawuhe Pangeran. Kanthi mengkono,nindakake dhawuh prentahe sing Kuwasa, uga wis ateges mapanane sing KUWASA ing ngarep. Dadi ora ana sing jenenge nomer siji, nomer loro. Ya ing ngarep,ya ing mburi, wutuh mengkoni ing sajembaring jagad, ndonya-akherat.-
____________________________________________________________________________________
Wedokan
Djajus Pete,19 Agustus 2010
IKI i ana prakara wigati sing perlu disumurupi dening kabeh kanca lanang. Prakara wanita, sing pancen werna-werna watake. Nanging aja pisan-pisan keprojol marang wong wadon, mundhak aku diujar-ujari, dianggep mbukak rahasiane.
"Alah...,paling-paling mung arep omong saka buku nek sing rambute brintik , watake, akeh geleme dijak slingkuih. Kuwi wis mbokomomg," semaute Sular, kancaku, wong PLN.
"Ora kuwi kok."
"Sing cangkeme mblawah amba, watake, moh dikalahna wong lanang. Kabeh wong lanang mesthi mengkeret,kalah karo bojone nek cangkeme bojone mblawah amba," semambunge Sular.
" Ayo omong neng warunge lik Mo, karo ngopi kothok," tembungku karo mancal spd montorku sing mogak-mogok.
Takkandhakake yen sing arep takomong saka buku kuna sing diwaca Pakdheku , nganggo aksara Jawa sing ora kabeh wong bisa maca. Isine ngenani watake wanita sing beda-beda ing bab asmara.
"Wah,penting iki. Seneng aku. Piye, piye...," Harno sing nggames wedokan langsung ngangseg kaya ora sabar krungu bacuting kandhaku.
Senenge wong wadon marang wong lanang iku beda-beda,kaya wis kinodrat, gumantung saka watake dhewe-dhewe. Ana watak lima cacahe, aran WIRYA : RAHSA : GUNA : DANA lan WARNI.
"Wadhuh...,tekan Warni barang. Seneng aku. Warni ki rak anake lik Warno, sing ayune sadubilah, ra umum.Ayu mblongor, menthur, entute ya gak mambu blas," semaute Harno,kancaku wong Perhutani." Aku ya tau diujar-ujari Warni. Ning aku ya mung ngguyu. Ora apa-apa, gela ya ora, nek sing ngujar-ujari ayu."
"Ya, wong rupamu kaya wedhus. Ra isin." Sular ngelokake.
" Ha ha ha ha....." guyuner benghkah. Ora isin ngaku, malah nyekakak.
Terange mengkene :
1. WIRYA tegese kaluhuran. Wanita iku seneng marang wong lanang sing duwe drajat-pangkat sing ngungkuli pangkate sing bojone.
Apamaneh bojone mung tani, utawa mung ngojeg, kok dikedhap-kedhepi wong pangkat, mangka watake wong wadon
iku seneng marang drajat- pangkat , bisa akeh katute, jebol imane.
(Jane nalika isih prawan, idham--idhamane kepengin duwe bojo wong pangkat,ora klakon....).
2. RAHSA tegese rasa. Senenge marang wong lanang kegawa saka bangete seneng marang rasa, jalaran pancen wis dadi watake
wiwit lair procot ing ngalam ndonya, dhemen marang rasa. Merga wis bosen, kurang marem karo bojone. Lha, dadi gampang katut,
kepencvut wong lanang liya. Oraa duwe pangkat ya gelem, cah angon ya gelem, wong butuhe mung rasa.
3. GUNA utawa kagunan, tegese, kepinteran. Lair procot wis cinorek watake, seneng marang kapinteran. Wong wadon kang mengkono
iku ,seneng marang wong lanang sing pinter, sugih kawruh, sing ngungkuli kapinterane bojone. Bojone SDMe rendhah, kok neng
ndalan, dicethot wong lanang pionter, lha, ra isa turu, kethap-kethip karo mecucu nyawang bojone sing ora duwe guna kapinteran.
4. DANA utawa sardana, sing tegese sugih dhuwit, sugih bandha-donya. Sing lair procor watake kadonyan, ya seneng marang wong
lanang sing sugih. Kok bojone mlarat, catho-cartho uripe...,halhah..., iming-imingi dhuwit, akeh semrinthile. Nanging nek mung
wong pinter utawa wong pangkat, nek gak gableg dhuwit, ya akeh emohe,wong watake mung seneng dhuwit.
5. RUPA, tegese, seneng marang rupa bagus, rupa nggantheng, sing baguse ngungkuli rupane bojone. Wong wadon sing watake
gampang kepencut marang rupa bagus, malah gelem torog, cucul dhuwit utawa apa wae ora eman, kanggo nyenengake wong bagus
sing diedani, digandrungi .Ora butuh njaluk dhuwit, butuhe diladeni, saka nuruti senenge ati.
...............................................................................................................................................................
Senajan wis jlentreh kaya mengkono, Sular ya ngengkel, unine," Kabeh wong wedok ya seneng dhuwit. Gak enek sing ora seneng. Nek ruh dhuwit ya ijo matane.Bojoku ya ngono, malah nemen. Ruih dhuwitku limangatusan ngglindhing nyang sor amben, ya gage dibrosoti."
" Pancen ora ana wong wadon sing ora seneng dhuwit, merga kabeh wong wadon ngubetake butuh .Sing takrembvug iku mau prakara beda-bedane watak, ora prakara dhuwit. Dadi aja mbokgebyah-uyah padha asine yen wong wadon iku mesthi gelem diiming-imingi dhuwit .O...,kleru nganggo banget. Nggodha wong kok ngawur..., ketanggor sing ora seneng dhuwit, ya diujar-ujari tenan. Soale sing digodha iku watake seneng marang kapinteran. Menenge nek digodha wong pinter, nglumpruk,manut. Tanpa dhuwit ya gelem. Metu bareng, yen njajan, ya genti-genten sing ndhuwiti."
"Kula taktangklet,kadose kok gayeng sale rembagan," wong tuwa Harjo Kamin sing ngopi ing pijokan,sumela.
"Nggih, pripun,mBah?"
"Sedaya niku wau leres. Lampahing tiyang gesang menika gumantung ing watakipun. Ewasemanten, menawi kiyat imanipun minangka betenging manah , digodha rak nggih mboten mesthi gampang."
"Leres, mBah... Gumantung betengipun, moral, iman. Nanging wonten bedanipoun awit saking wontenipun watak menika wau."
"O...,dospuindi?" pitakone sawuse ngakep udute ,rokok klobot.
"Ingkang watakipun remen rupi bagus, kok digodha pak Camat, senajan duwe pangkat, ya emoh wong rupane camate pecos.Ora butuh dhuwit, ora butuh pangkat, senenge rupa bagus. Senajan imane wong wadon iku mau sabenere ringkih, ya ora katut pak Camat. Olehe moh iku ora kok merga kuwat imane, nanging merga moh weruh pecose. Nanging bareng weruh wong bagus, mangka wong bagus iku ora nggodha, malah dheweke sing klabakan nyegat-nyegat, mbuk ethok-ethok apa, isa ae. Apamaneh nek sing bagus iku sing nggodha, bar tenan, dhadhal sakala.,ambrol..... Kaya oleh gempuran sing hebat , mematikan. Serangan sing memastikan mbutuhake benteng moral sing luwih dene kuwat... Ya bisa, ning abot banget sanggane." tembungku akeh ngokone kaya taktujokake kanca-kancanku.
mBah Harjo manggut-manggut, buleg rokok mbrubul metu saka irunge.
Taksruput wedang kopiku, jam sepuliuh bengi ing warung pojok desa. Swara Tadarus kempyung saka langgar-langgar, wulan Romadhon iki. Takbacutake rembugku, yen KESENENGAN iku padha karo KELEMAHAN. Yen kepengin weruh kelemahane wong, sawangen apa KESENENGANE wong iku. Seneng ngombe ; seneng main kertu,; apa seneng wedokan kaya Harno iku .Harno kok dithuki inuman arak ,bir,jeneweer...,ya ora diambus. Jajal nek dithuki wedokan, manut, wong neng kono kuwi kelemahane. Kok pengin njatuhnya Lurah, umpamane, setitekna, apa senengane Lurah. Kok seneng main kertu,ya dipancing, jak main kertu, wus mesthi geleme....Ora ngertiya wis ngontak polisi. Tangkep polisi, bar...,wis. Kurang bejane, ilang beslite, ilang bengkoke,*
(Djajus Pete,Bojonegoro)
____________________________________________________________________________________
Cangkem
Djajus Pete,20 Agustus 2010
MANGSA ketiga, panas sumelet, apamaneh ing tengah sawah. Banyu ngombe sangune Joyo Kadut sing maune kari setengah botol mung kari sethithik awit dijaluk nDimun, tangga sawah sing ngelak ngorong. nDimun diakon ngombe dhewe ing botol Aqua njero gubug, mula Joyo Kadut ya ora weruh kari sepira banyune ing botol. Bareng kepengin ngombe, weruh banyune mung kari sacingkir, Joyo Kadut nggremeng misuh-misuh.
"O....,asu! Kok ra dientekna pisan, diulu sakbotole!" pisuhe Joyo Kadut sing dhangir kacang.'Sabane sawah kok gak nggawa dhewe. Njagakna jalukan, ya penak! Banyu cara saiki tuku, isi ulang, kok njaluk!"
Pisuhe Joyo Kadut iku yen digagas sabenere ora ana gunane. Malah mitunani awake dhewe .Enggone eklas dijaluki banyu ngombe , ora ketang sepira, bakal oleh pituwas ( sembulih / ganjaran ). Malah bisa uga kabecikane tulung banyu iku wis dicathet ing buku-NE, kana. Bareng misuh-misuh kaya mengkono, cathetan apik ing buku bisa uga terus ditip-ex. Kanggone wong sing bisa mikir, mengkono iku rugi, ilang cathetan apike. Mangka arepa enggone misuh ping suwidak jaran punjul kebo, sisa banyu ngombene ya ora bakal owah, ora bakal tambah. Kudune, yen miturut piwulang becik, ora perlu ngresula weruh sisane banyu, trima meneng. Sukur ngucap alhamdulillah..., dene banyune kok isih ana, isih disyukuri , tinimbang entek resik.
Gunemen ala lan guneman apik iku, sabenere padha-padha ngobahake uwang. Padha-padha mangape. Omong ala,mangap. Omong apik ya mangap. Tinimbang ya padha mangape, ya luwih prayoga yen omong sing apik.Tinimbang ngrasani alane wong, ya luwih apik ngrasani apike uwong, wong ya padha mangape. Omong sing apik-apik, sing migunani tumrap awake dhewe lan ya migunani tumrape wong sing diajak omong. Ora kok malah cathetane sing apik malah ditip-ex utawa disuda bijine, saka klerune.
Akeh wong sing maune eklas tetulung, lillahi taala. Nanging bareng atine kagelan, terus ngundhat-undhat. "Apa matamu ra melek nek tau taktulung rena-rena...Merema matamu, ya eling utegmu! Kok ming kaya ngono walesmu nyang aku! nDang muni, nek pengin takjejeli watu cocotmu!"
Pisuhe ya ndhridhil, lepas kendhali. Ilang kabeh cathetane sing apik-apik enggone tetulung biyen, ditip-ex sakala. Mangka gawe kabecikan iku angel yen ora diniyati, cathetane sing apik kok dibuangi dhewe. Apa mengkono iku ora gawe rugine awak dhewe? Gela kena, nesu kena, ora maido, arane wong urip. Mung wae aja ngundhat-undhat enggone nate aweh pitulungan.
Ya anane prakara sing cilik-cilik mengkono iku sing ndadekake wong sembarana,ora mikir rugine. Tekan sing jenenge genduren, ya ana sing salah weweng. Genduren cara desaku, kejaba oleh brekat, nganggo diaturi dhahar yen kajate gedhe , sunatan apa mantenan.Kancaku sing lungguh ing sandhingku, nalika arep mangan ,lambene ya muni , bismillah...Bareng wis nyendhok sega, nyamuk-nyamuk...,sakala misuh nyandhak iwak oleh rongkong, akeh balunge." Pathake siset. Joh-njaran. Balung ah, nggonku." pisuhe alon kaya nggremeng."Nggonmu apa?" semambunge karo nginguk piringku.
Lha hiya, mangka sabane ya langgar. Lha terus ing endi dununge tembung bismilllah kuwi mau? Bismilllah ing cangkeme kok kalah karo balung rongkong. Ngono kuwi ya ana ,jenenge cangkem uwong. Mangka tembung CANGKEM, jarwadhosoke : nek dicencang, mingkem, mengkono jarene. Dicencang, maksude, ditaleni ( dikendhaleni ) , aja nganti waton ngucap yen enggone ngucap gawe rugine dhewe. Becik mingkem, meneng, awit wong memeng iku akeh bathine tinimbang mangap sing akeh klerune.*
____________________________________________________________________________________
Bintang Surem
Djajus Pete, 25 Agustus 2010
MONGKOG atine Bintang sawuse diwisuda kanthi kesampiran titel, S1 saka sawenehing universitas. Mengkono uga wong tuwane sakloron sing madhul-madhul enggone ngragadi, lega atine dene enggone ngragadi ora muspra.Saka banget panuwune marang Pangeran dene anake bisa ngrampungak kuliyah, nganakake syukuran panggang buceng dikepung tangga-teparo.
Mung wae, Bintang sing meling-meling ing njero kelas saka kepinterane wiwit SD, bareng wis sarjana, ambyur ing donyaning panguripan, ora katon meling-melinge. Anane mung kluyar-kluyur, dadi penganggur. Malah sok njaluk rokoke Slamet, tukang tambal ban kancane sekolah ing SD biyen sing bodho sekolahe. Biyen,yen nggarap soal, Slamet sok mepet Bintang, nurun garapane sing akeh benere.Saiki kwalik, Bintang sing mepet Slamet, butuh rokoke.
"Ya ngene iki,Bin, sagawe-gawene, wong ming SD wae. SMP ae jare saiki ya wis gak payu dinggo golek gaweyan kantor, senajan mung tukang kebon," tembunge Slamet sing ora mung mligi tambal ban, nanging uga jual-beli sepedha onthel bekas lan dodolan oli ing kiose pinggir dalan aspalan.
"Lha katimbang aku, Met...,sukses kowe nek takpikir."
"Tambal ban ae kok sukses. Gak enek,Bin, wong muni..., kae lho Slamet, saiki sukses dadi tambal ban."
"Sakora-orane, kowe duwe cekelan sing dadi dalane dhuwit."
"Lha, rak ngono. Aja nganggo tembung sukses. Sing sukses rak ya kowe. Sukses kuliyahmu, Bin."
Saka wis jegeg angel golek pegaweyan alusan, nembung mandhor bangunan melu nukang batu. Nanging mandhore sing mung tamatan SMP emoh nampa kuli duwe titel sarjana. Ora kok wedi yen status mandhore kegeser yen Bintang pinter disenengi Boose. Ora.Tembunge Mandhor," Kuli batu ngene iki pegaweyan kasar. Abot, bandha otot."
"Kula nggih kuwat."
"Ora kok aku ngarani kowe ra kuwat. Apamaneh karuwan isih enom. Mung wae, pegaweyan kuli batu ngene iki ladhang pegaweyane wong-wong sing endhek sekolahe. Dhuwur-dhuwure SMP, aku gelem. Wong kowe sarjana, ya ra patut nek melok-melok nggarap pegaweyan sing isa ditandangi cah SD. Kudune, ya goleka pegaweyan sing ora isa ditandangi cah SD.Ngono. Aja neng kene. Kabeh kuli-kuliku ngko ya dha ting kresuh, nyalahna aku."
Bintang unjal ambegan.
Apamaneh ana kuli sing nimbrung," Abot tenan ngene iki, ngudheg luloh jebrot kabeh ,kathik ya panas. Nganggo penekan barang kaya sing masang bata kae. Sara pokoke. Akua umpama sarjana ya golek sing alusan-alusan,sepaton. Mung nulis-nulis ing njero kantor sing iyup, bayare akeh."
Krungu mengkono Bintang tambah thenger-thenger,kelingan gegayuhane kaya sing diucapake kuli kuwi,kepengin dadi pegawai sarampunge kuliyah. Bola-bali melu test penerimaan pegawai negri,ceblak-ceblok bareng lan tambahe umure. Mangka urip mbutuhake ragad, ya ragad kanggo ngadhepi urip, mangan lan nyandhang. Selagine wong tuwane sing wis rumangsa nyangoni kepinteran, kumecap," Kowe wis taksekolahake kanggo golek kepinteran. sawuse pinter, ya piye caramu, aja mung klonthang-klanthung..."
Bener anane tembung : Bukan kepandaian untuk menghadapi hidup, tetapi keterampilan.
Slamet kancane sing bodho sekolahe, merga duwe ketrampilan nambal ban,kena kanggo ngadhepi kanyatane urip. Malah bisa mundhak-mundhak ketrampilane sing kena kanggo dalane dhuwit mlebu. Sepedha pancal elek-elek sing dituku, didandani, mundhak regane.Kejaba bisa nyetel peleg sepedha montor, dodolan oli lan bensin, uga dodolan sithik-sithik ondherdhil sepedha pancal. Batine Slamet trima wae senajan pegaweyane sing rena-rena iku mung diarani Tukang Tambal Ban.*
_____________________________________________________________________________________(Djajus Pete,Bojonegoro)______________________
Tidak ada komentar:
Posting Komentar